In het vorige blog, #5, werd duidelijk dat, ondanks het strenge optreden van de christelijke clerus tegen heidense zinnebeelden, rituelen en gebruiken, deze toch door het volk gekoesterd bleven. Maar ook werden door dezelfde clerus veel symbolen, gebruiken en rituelen overgenomen en in een christelijk jasje gestoken.
Anno vandaag zie je nog heel vaak een paard (meestal smeedwerk) als versiering op schoorsteenkappen.
Op het voorbeeld hieronder zie je dat dit paard weer heel toevallig vergezeld is van een Irminzuil...
Tegenwoordig is dit in de meeste gevallen louter aangebracht als ornament zonder dat het voor de moderne smid en voor de koper nog de traditionele symbolische betekenis heeft. Tot jij, aan de hand van dit blog, uiteraard de ware betekenis weer kan activeren door het te zien...
We hadden het in de vorige blogs al over het feit dat onze voorouders geloofden in een centrale wereldas, waar het universum omheen draait. Via deze as kon je opklimmen naar de goden. Deze as werd verzinnebeeld in de wereldboom Yggdrasil (Noordse mythologie) en in de Irminzuil.
De naam Yggdrassil heeft een rechtstreekse connectie met paard, want drassil = paard enYggr = de woesteling/de verschrikkelijke. De samenvoeging van het woord is de drager (paard) van de verschrikkelijke/woesteling Yggr. Deze verschrikkelijke was Wodan/Odin.
De levensboom (Yggdrasil) is dus genoemd naar een paard. In het Indo-gedeelte van de wereld, daar waar de Indo-Europese oerstam neerstreek, kreeg de wereldboom (in de Hindo-mythologie) de naam Asvattha (afbeelding links). Asva = paard.
Het paard speelde in de leefwereld van onze voorouders altijd al een uitermate belangrijke rol. Bij de Germanen werd, aan de hand van het paard, waargezegd en was het paard ook de begeleider van de doden. Reeds op de alleroudste tekeningen en kervingen zie je paarden de zon voorttrekken, als een dier bevoorrecht en bekwaam om de zon te begeleiden. De Zon/het rad/cyclus was sowieso al een centraal thema in het Oude Europa, zoals je in de vorige blogs kon lezen.
Los van dit alles heeft het paard ook een centrale rol gespeeld in het verspreiden van de oerstam vanuit de Russische steppe, want zij beheerste de kunst van het domesticeren van paarden. Hierdoor wisten ze zich heel goed te verplaatsen en konden ze, te paard, militaire strategieën toepassen waar andere volkeren geen passend strategisch antwoord op hadden. Natuurlijk kwam het paard ook goed van pas in het ontwikkelen van een deftige agricultuur. Dit waren doorslaggevende voordelen in de expansie van gebied, cultuur en genetica. Op oude munten kun je vaak een paard, een rad en een boom tezamen afgebeeld zien...
Wat heeft dit nu met een schoorsteen te maken, zou je denken?
In oude tijden werd een woonst of centrale hal rond een vereerde boom gebouwd. Op die manier haalde men het sacrale in huis. In lang vervlogen tijden waren woonsten in Europa zodanig gebouwd dat ze een centrale steunbalk hadden. Hierin zag men dan een surrogaat voor de levensboom. Want net zoals de wereldboom de hemel stutte, was de as een stut voor het dak. Een huis was voor onze voorouders een voorstelling van de kosmos, met dezelfde driedeling. Het bovenste gedeelte was het goddelijke, de hogere sferen. De leefruimte was de gewone leefwereld en de vloer was de grens naar de onderwereld. In de top, tegen het plafond, werd dan eventueel iets afgebeeld of gehangen dat symbool moest staan voor een bepaalde godheid.
Door letterlijk tegen deze centrale steunbalk (levensboom/wereld as) omhoog te klimmen, kon men dus in de top contact maken met het goddelijke. Zo kon men met dit ritueel deze symboliek (opklimmen) beleven. Een leuk detail is dat vaak negen steunpunten/uitstulpingen/plateaus op de centrale steunbalk (wereld as/ wereldboom) werden aangebracht die de negen werelden van de mythologische Yggdrasil voorstelden.
Naarmate de bouwkunst vorderde en de centrale steunbalk niet meer gebruikt werd, kreeg de vuurhaard deze centrale en sacrale rol toegewezen. Nu kon men via de opstijgende rook het goddelijke bereiken. Het is nog niet zo lang geleden dat mensen van hun schoorsteen een soort altaar maakten en er foto's van overledenen en religieuze parafernalia op plaatsten; een logisch verlengstuk van een oude, geëvolueerde traditie.
Uit sjamanistische rituelen uit een ver verleden is ons overgeleverd dat een sjamaan met een soort stokpaard (symbolisch het paard van Wodan/Odin) in de top van een belangrijke boom klom om daar in de top aansluiting te krijgen met de god die nodig was...
Ondertussen heb je zelf de link al kunnen leggen wat een paard boven op een schoorsteen oorspronkelijk uitdrukte, waarschijnlijk.
Sinterklaas is een christelijke uitvoering van Wodan/Odin (Yggr, de verschrikkelijke van de Yggdrasil-boom). Wodan/odin reed in de mythologie met zijn paard Sleipnir met acht benen door de lucht. Dit is ook de reden waarom de Sint (de verchristelijkte vorm van Wodan) met zijn paard en via de schoorsteen als heilig man de menskinderen komt belonen...
Op de foto (rechts): Wodan op zijn achtbenige paard Sleipnir.
Op de Sint en zijn Zwarte Pieten kom ik naderhand uitgebreid terug!
Björn Meuris